Muhasebe görevini yerine getirirken dört esası göz önünde bulundurur. Dört temel esas üzerine inşa edilmiş olan muhasebe, kayıt etme, sınıflandırma, raporlama ve analiz ile görevini yerine getirir. Dönemsellik kavramı görevler yerine getirilirken uyulması zorunlu olan durumdur. Muhasebe sürecini tamamlarken dönemsellik kavramı arka plana bırakıldığında işlemlerin yanlış ve eksik olarak ortaya çıkması kaçınılmaz olur.
Ticari faaliyette bulunmak için kurulan işletmeler aksi iddia edilmediği müddetçe ömürleri sınırsız olarak kabul edilir. Teorik anlamda işletmeler sonsuza kadar varlıklarını devam ettirirler. Sınırsız olarak kabul edilen bu süre dönemlere ayrılır. Her dönem 1 Ocak itibari ile başlarken 31 Aralık itibari ile biter. İki süre arasındaki süreç bir dönem olarak algılanır. 12 ayı ifade eden mali yıl bir dönem olarak kabul edilir. Yani ömrü sınırsız olan bir işletmenin belli dönemlerde vergi ve muhasebe olarak değerlendirilmeye tabi tutulur. Sınırsız olan işletme ömrünün belirli dönemlere ayrılmasına dönemsellik kavramı denir.
Tahakkuk Esası
Ayrıca bağlantısı olduğu için yukarıdaki açıklamaya ek olarak kısaca tahakkuk esası nedir izah edelim. Tahakkuk esası muhasebe kayıtları tutulurken izlenen yoldur. Her işletmenin muhasebe hesap dönemi 1 yıl olarak ön görülür. Her ne kadar bu süre 1 Ocak tarihi itibari ile başlayıp 31 Aralık tarihi itibari ile bitse de bazı işletmelerin faaliyet özelliklerine göre Maliye Bakanlığı tarafından özel hesap dönemleri belirlenir. Hesap dönemi içerisinde elde edilen kazançların tespitinde tahakkuk esas alınır.
Tahakkuk, gelir ile giderlerin elde edilmelerinde ve gerçekleşmelerinde, ilgili oldukları dönemlere göre tablolarda yer alır. Ortaya çıkan gelir veya giderin kesinleşmesi bu konuda yeterlidir. Gelir veya giderin tahakkuk etmesi, kesinleştiği anlamına gelmez. İlgili olduğu dönemlerde de değerlendirilir.
Tahakkuk ile Dönemsellik Arasındaki İlişki
Dönemsellik kavramı gereğince ortaya çıkan bir gelir veya gider sonraki dönemleri de kapsıyor ise, ilgili olduğu dönemde kesinleşmiş gelir veya giderler kayıt edilirken, gelecek dönemlere ait gelir veya giderler dönemsellik kavramına göre ilgili hesaplarda bekletilir. Tahakkuk etmiş gelir veya gider ilgili olduğu dönemleri belirten hesaplar aracılığı ile kayıt altına alınır. Bilanço yer alan 18, 28, 38 ve 48 nolu hesap grupları dönemsellik ve tahakkuk ilkesini ifade eder.
Gider Tahakkukları
Gider tahakkukları hesabı içinde bulunulan dönemde ortaya çıkan ama ödemesi gelecek dönemlere aktarılmış giderlerin izlendiği hesaptır. Bu hesap 381 Gider Tahakkukları Hesabı altına kayıt edilir.
