Bir ekonomide hane halkı (bireyler), işletmeler, devlet ve yabancılar olmak üzere dört temel ekonomik birim vardır. Bu birimler kimi zaman fon arz eden, kimi zaman da fon talep eden olarak finansal sistemde yer alırlar. Finansal Sistemde fon arz ve talebi doğrudan ve dolaylı olarak iki şekilde sağlanabilmektedir.
Doğrudan Finansman: Fonların, fon arz edenlerden fon talep edenlere doğrudan transferidir. Bu finansman türünde yatırımcılar riski kendileri üstlenir. (Örnek: Şirketlerin halka ilk arz işlemi doğrudan finansman işlemidir.) Şirketlerin çıkardığı menkul kıymetler değişime uğramadan yatırımcılara arz edilir. Tek bir finansal varlık kullanılır.
Dolaylı Finansman: Fon arz edenler ve talep edenlerin doğrudan karşılaşmadan aracı kurumlar yardımıyla fon transfer etmeleridir. Yatırımın riski aracı kurumdadır. (Örnek: En önemli aracı kurum ticari (mevduat) bankalarıdır. En az iki finansal varlık kullanılır.
Doğrudan ve dolaylı finansmanı aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz
İçindekiler
Dolaylı Finansman
1. Şekilden anlaşıldığı gibi finansal varlıkların transferi bir tarafta “Fon Fazlası Verenler” ile diğer tarafta “Fon Açığı Olanlar” arasında gerçekleşmektedir. Bu birimler hane halkı (bireyler), işletmeler, devlet, yabancılardan oluşur. Normal bir ekonomide hane halkı genelde en çok fon fazlası veren birimlerdir.
2. Şeklin diğer tarafında “Fon Açığı Olanlar” bulunmaktadır. Normal bir ekonomide genellikle en çok fon ihtiyacı olan birimler işletmelerdir. Son yıllarda ise Devlet’in birçok piyasada en çok fon çektiği görülmektedir.
3. Bu piyasalarda genellikle bir aracı kurum bulunmaktadır. Aracı kurumun görevi fonların transferinde güven ortamının sağlanmasıdır. Fon fazlası verenler, tasarruflarını finansal aracılara yatırırlar, ihtiyacı olanlar bu kurumlardan bu fonları ödünç alırlar. Ödünç alınan fonlar tekrar finansal aracılara yatırılarak tasarruf sahiplerine faiziyle birlikte ödenir. Bu transfer türüne dolaylı finansman denir.
Doğrudan Finansman
1. Doğrudan finansman finansal araçlar (varlıklar) aracılığıyla gerçekleşmektedir. Fona ihtiyacı olanlar hisse senedi, tahvil, bono gibi menkul kıymetleri doğrudan ilgililere ihraç ederek bir fon akımı elde eder ve zamanı geldiğinde geri öderler. Bu transfer türü ise doğrudan finansmandır.
Dolaylı finansmanın kurumları aşağıdakilerden oluşur:
1) Mevduat kabul eden kurumlar
- Ticari Bankalar (Mevduat Bankaları)
- Yardımlaşma Sandıkları
2) Sigorta Şirketleri ve Sosyal Güvenlik Kurumları
- Hayat Sigortası Şirketleri Elementer Sigorta Şirketleri
- Sosyal Güvenlik Kurumları
3) Diğerleri Yatırım fonları,
- Yatırım Ortaklıkları,
- Finansman Şirketleri,
- Finansal Kiralama şirketleri,
- Faktöring Şirketleri
